دلایل بیش فعالی در کودکان

چرا تشخیص بیش فعالی را باید جدی گرفت؟

توجه و تمرکز در کودکان حاصل ارتباط میان قست های خاصی از مغز بخصوص در ناحیه جلوی مغز یا فرونتال است. برای ایجاد توجه کافی در فعالیت های روزانه یک ماده شیمیایی به نام دوپامین که یک پیامرسان عصبی یا نوروترانسمیتر  نامیده می شود، نقش اصلی را بازی می کند. با کاهش دوپامین و یا با کاهش اثر آن بر روی گیرنده های نورن های مغزی بیماری بیش فعالی یا اختلال در توجه و تمرکز یا ADHD خلاصه شده Attention Deficit Hyperactivity Disorder  ظاهر می شود. کودکان بسیاری هستند که هوش کافی و یا حتی هوش خیلی خوبی دارند ولی قادر به تحصیل و یادگیری موفق نمی باشند. علت اصلی افت تحصیلی در این کودکان عدم توانایی تمرکز و توجه کافی در انجام تحصیلات موفق می باشد.

مکانیسم فوق که درباره علت بیماری بیش فعالی گفته شد، همچنین موجب پرتحرکی و فعالیت بیش از حد می شود. کودک بیش فعال در کلاس درس و یا در خانه یا مهمانی ها نمی تواند آرام بنشیند و این ویژگی موجب طرد شدن کودک در محیط خانواده و اجتماع شده زمینه منزوی شدن بیشتر کودک را فراهم می سازد. وقتی کودک از یک طرف نتواند تحصیلات علمی موفق داشته باشد و از طرفی در محیط اجتماع نیز احترام کافی به او گذاشته نشود، زمینه انحرافات مختلف برای او فراهم می شود. بررسی ها نشان می دهد بیشتر زندانیان، معتادان، بزهکاران اجتماعی در سابقه کودکی و نوجوانی خود به بیماری بیش فعالی مبتلا بوده اند. پس تشخیص سریع و به موقع بیماری نقص توجه و تمرکز و بیش فعالی می تواند آینده کودک را دگرگون نماید.

چند نوع بیماری بیش فعالی وجود دارد؟

بیش فعالی را بر اساس نوع علائم آن به سه نوع بی توجهی و عدم تمرکز یا ADD، پرتحرکی و تکانشگری یا HD و نوع سوم که ترکیبی از بی توجهی و پرتحرکی به نام ADHD طبقه بندی می شود. بیش فعالی از نوع فقط بی توجهی بیشتر در دختران دیده می شود. بیماری پرتحرکی و تکانشگری نیز بیشتر در پسران ظاهر می شود. بیماری بیش فعالی ترکیبی شامل نقص توجه و تمرکز به همراه پرتحرکی یا ADHD شایعترین نوع بیماری بیش فعالی است که در آن کودک هم بی توجه بوده و همزمان پرتحرک نیز هست. وجود حداقل 6 علامت از علائم بی توجهی یا پرتحرکی به مدت 6 ماه تأیید کننده تشخیص بیش فعالی است.

علائم بیش فعالی از نوع بی توجهی(ADD) را بررسی کنیم:

حین صحبت کردن با او انگار گوش نمی دهد

قادر به توجه و تمرکز روی جزئیات نیست

دستورالعمل ها را رعایت نمی کند و نمی تواند تکلیف خود را انجام دهد

نمی تواند کار یا فعالیتی را ساماندهی کند

مداوم وسایل خود را در مدرسه یا مهد کودک گم می کند

با کوچکترین عاملی و به راحتی حواسش پرت می شود

در فعالیت های روزمره زیاد فراموشی دارد

علائم بیش فعالی از نوع پرتحرکی(HD) را مرور کنیم:

دائم در حال بازی و تکان دادن انگشتان دست ها و پاها است

در کلاس درس مداوم صندلی خود را ترک کرده و یکجا نمی نشیند

به قول والدین از دیوار راست بالا می رود و در حال حرکت مداوم است

نمی تواند ساکت بماند و بیش از حد صحبت می کند

انتظار برای پایان صحبت دیگران برایش معنی ندارد

ایستادن در صف نوبت برایش معنی ندارد

این درست است که سرنوشت کودک بیش فعال در دست والدین او است؟

اغلب والدین به علت مشغله های فراوان وقت کافی برای ارتباط بهتر با کودکان خود ندارند. وقتی کودک علائم بیش فعالی و اختلال توجه و مرکز از خود نشان می دهد، والدین نسبت به این کودک جبهه می گیرند و او را مورد سرزنش قرار می دهند. به تدریج کودک در آن خانواده منزوی می شود و از محبت و توجه کافی محروم می ماند و این رفتارها موجب تشدید بیماری و انحرافات آینده می گردد. پس آینده و سرنوشت کودک بیش فعال به دست والدین او است یعنی اینکه والدین کودک بیش فعال لازم است بدانند که کودک آنها از روی قصد و با نیت خرابکارانه چنین رفتاری ندارد بلکه بیمار است و باید با مراجعه به فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان درمان شود.

تست تشخیص بیش فعالی در مرکز مغز و اعصاب کودکان چیست؟

امروزه در مرکز مغز و اعصاب کودکان برای تست تشخیص بیش فعالی نوع خاصی از نوار مغز به نام نقشه مغزی وجود دارد که با کمک یک نرم افزار خاص ارزیابی دقیقی از میزان فراوانی امواج مغزی انجام می دهد. یافته نوار مغز سه بعدی در بیماری بیش فعالی به صورت افزایش امواج مغزی تتا با فرکانس کمتر در مقایسه با امواج بتا با فرکانس بالاتر می باشد. به عبارتی امواج کند تر در مغز بیماران بیش فعال بیشتر می باشد. مکان با امواج مغزی کند تر تتا در بیماری بیش فعالی نیز مشخص شده است. شواهد نشان می دهد بیشترین درگیری مغزی با امواج کند در منطقه فرونتال و منطقه مرکزی میانی است. با انجام نقشه مغزی می توان تشخیص بیش فعالی با نوار مغز را انجام داد.

آیا تست تشخیص بیش فعالی به درمان کمک می کند؟

وقتی با نقشه مغزی منطقه اختلال در تجمع امواج مغزی مشخص شد، با دستگاه نوروفیدبک می توان تعادل دوباره ای در امواج مغزی ایجاد کرد. بیشترین میزان بهبودی با کمک روش نوروفیدبک مربوط به بیماری بیش فعالی بوده است. درمان نوروفیدبک روشی مبتنی بر تقویت امواج مغزی کاهش یافته و تنظیم کاهشی امواج مغزی افزایش یافته است. بررسی ها نشان می دهد نوروفیدبک با کاهش امواج کند تتا و افزایش امواج سریع و پرفرکانس بتا نقش بسیار مفید و بالاتر از 90 درصد در بهبود علائم بیش فعالی داشته است.